Towarzystwo Urbanistów Polskich

W związku z uchwaloną przez Sejm ustawą dotyczącą zabudowy jednorodzinnej do 70 mkw powierzchni zabudowy TUP skierował na ręce Marszałka Senatu list odnoszący się do podstawowej wady tej regulacji.

Szanowny Panie Marszałku!

W związku z uchwaloną na posiedzeniu Sejmu w dniu 17 września ustawą o zmianie ustawy- Prawo budowlane i ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym pragnę w imieniu Towarzystwa Urbanistów Polskich złożyć na Pana ręce prośbę o wzięcie pod rozwagę przez Senat zagrożeń dla ładu przestrzennego i porządku prawnego, które wiązałyby się z jej wejściem w życie.
Przedmiotowa ustawa opiera się na założeniu, że jednym ze sposobów poprawy sytuacji mieszkaniowej będzie pobudzenie realizowanego własnym sumptem indywidualnego budownictwa jednorodzinnego, co ma nastąpić w wyniku ułatwienia procedur budowlanych w odniesieniu do małych, siedemdziesięciometrowych domów jednorodzinnych. Abstrahując od zasadności tego założenia oraz przyjętego zakresu uproszczeń czynności administracyjno-budowlanych - podzielając jednakże w dużej mierze liczne opinie krytyczne w tej sprawie zgłaszane przez środowiska fachowe na etapie konsultacji projektu, do których Towarzystwo Urbanistów Polskich nie zostało niestety zaproszone - pragniemy przedstawić argument uzasadniający niemożność przyjęcia ustawy w jej obecnym kształcie.

Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii, Departament Planowania Przestrzennego przygotowuje zmiany do Rozporządzenia ws zakresu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Prekonsultacje zostały ogłoszone chyba w szczycie sezonu urlopowego, a uwagi można było składać indywidualnie, więc do TUP nie wpłynęły uwagi członków, a ZG mimo przeprowadzonej dyskusji nie przyjął oficjalnego stanowiska. Ponieważ temat był anonsowany na naszej stronie i mimo wszystko wywołał pewne zainteresowanie przedstawiam swój punkt widzenia, być może jako asumpt do dyskusji - oczywiście zakładając, że temat  ten, który wydaje się nie bez znaczenia ma jeszcze jakiś sens w sytuacji przyjęcia przez Sejm RP ustawy zakładającej, że plany miejscowe nie kształtują już sposobu wykonywania prawa własności nieruchomości w odniesieniu do budynków mieszkalnych  jednorodzinnych do 70 m2 pow. zabudowy. (Po przyjęciu ostatnich poprawek "na gorąco" Sejm zlikwidował nawet możliwość wniesienia sprzeciwu przez Organ administracji architektoniczno-budowlanej w sytuacji kiedy zgłaszana budowa narusza ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, decyzji o warunkach zabudowy, inne akty prawa miejscowego lub inne przepisy - ale jest to temat na inną dyskusję).

Raport został przekazany do Ministerstwa Rozwoju pracy i Technologii jako materiał do dyskusji na temat zmian w systemie planowania przestrzennego.

Uwagi wstępne

W przyjętym rok temu stanowisku pisaliśmy: "Rozumiejąc potrzebę opracowania nowej ustawy apelujemy jednocześnie, żeby nie stanowiło to pretekstu do niepodejmowania inicjatyw legislacyjnych w drodze nowelizacji obowiązujących ustaw. Istnieje już dziś wystarczająco wiele argumentów uzasadniających wprowadzania jednostkowych zmian, eliminujących z systemu jego główne mankamenty i dysfunkcje".

Z takim przekonaniem zwróciliśmy się do członków TUP o zgłaszanie propozycji zmian w przepisach, zaznaczając, że chodzi o zmiany mieszczące się w ramach dotychczasowych generalnych założeń systemu planowania przestrzennego, zarówno w aspekcie uwarunkowań prawno-ustrojowych, jak i rozwiązań strukturalnych. Na podstawie otrzymanych odpowiedzi, uwzględniając toczącą się od dłuższego czasu, zarówno w TUP, jak i innych środowiskach zawodowo-naukowych, dyskusje o podstawach prawnych planowania przestrzennego, można dojść do wniosku, że na drodze nowelizacji ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (upzp) i tzw. ustaw odrębnych można osiągnąć w nie małym stopniu wielokrotnie deklarowane cele systemowej reformy planowania przestrzennego w Polsce.

Sformułowana w odpowiedzi na pismo pana Michała Gila, Dyrektora Departamentu Planowania Przestrzennego Ministerstwa Rozwoju, Pracy i Technologii

Szanowny Panie Dyrektorze!

W odpowiedzi na pismo DPR-II.721.3.2021 z dnia 19 marca 2021 w sprawie konsultacji "Wdrożenia reformy planowania przestrzennego" w Krajowym Planie Odbudowy i Zwiększania Odporności - przedkładam poniższe uwagi i opinie, wypracowane w dyskusji na posiedzeniu Zarządu Głównego i Kolegium Towarzystwa Urbanistów Polskich.
Na początku pragnę wyrazić satysfakcję z powodu uwzględnienia w KPO spraw planowania przestrzennego i nadania im wysokiej rangi, o czym świadczy przeznaczenie znacznych środków finansowych na realizację reform w tym obszarze. Pozwala to na częściowy optymizm, że głoszony od co najmniej kilkunastu lat postulat poprawy skuteczności planowania przestrzennego ma tym razem większe szanse na realizację niż poprzednio podejmowane inicjatywy.
Poniższe uwagi dotyczą projektu KPO, z uwzględnieniem tylko niezbędnych odniesień do założeń samej reformy. Opinia TUP na jej temat, przekazana w styczniu br na ręce pani minister Anny Korneckiej, pozostaje aktualna.

Ad. pkt A 1.1. Stabilne warunki do inwestowania - uchwalenie nowej ustawy regulującej planowania przestrzenne w I kwartale 2023 r.

1. Jak najbardziej słusznie projekt KPO łączy realizację założonego celu, jakim jest stworzenie stabilnych warunków inwestowania, z reformą planowania przestrzennego. Nie jest to oczywiście jedyny aspekt celowościowy planowania przestrzennego, co warto by zaznaczyć w KPO, zwłaszcza że w mediach i w środowiskach biznesowych planowanie przestrzenne często jest tylko do tego sprowadzane.
2. Nie budzi wątpliwości poczynione założenie, że konsekwencją reformy planowania przestrzennego ma być uchwalenie nowej ustawy, chociaż, wobec braku przesądzenia ostatecznego kształtu zreformowanego systemu planistycznego, nie można z góry określić zakresu koniecznych zmian ustawowych. Niezależnie jednak od tej okoliczności uważamy, że napisanie nowej ustawy jest potrzebne, ponieważ obecnie obowiązująca jest tak nieczytelna i obszerna a zarazem niekompletna, że sama w sobie jest przyczyną destabilizacji otoczenia prawnego inwestycji.
3. Słusznie wspomina się w kontekście reformy planowania przestrzennego o idei planowania zintegrowanego. Jednak i w tym przypadku należałoby nieco rozwinąć ten wątek (a przy okazji w zdaniu "Włączenie planowania przestrzennego w nurt planowania społeczno-gospodarczego" pierwsze słowo zamienić na "połączenie").
4. W projekcie KPO brakuje odniesienia do tzw. specustaw, które zezwalają na lokalizację inwestycji, głównie infrastrukturalnych, z pominięciem przepisów o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Są one powszechnie krytykowane z powodu naruszania planistycznego porządku prawnego, a w rezultacie również jako czynnik destabilizacji procesów inwestycyjnych. Należy nadmienić, że jednym z założeń reformy planowania przestrzennego jest ogólnie akceptowana zmiana tego stanu rzeczy.