There are no translations available.
Zapraszamy do lektury refleksji kol. Danuty Kochanowskiej na temat: J. Jacobs „Śmierć i życie wielkich miast Ameryki”.
Jane Jacobs w książce, będącej dziełem jej życia (ostatnio wydanej po polsku) poszukuje – zgodnie z jej tytułem – źródeł życia i przyczyn obumierania miasta. Odpowiedzialnością za upadek miasta obarcza doktryny, kierujące praktykami urbanistycznymi, wyrosłe z idei miasta–ogrodu i okrzepłe w koncepcjach Le Corbusiera. Narzucały one wzór miasta, którym rządziła standaryzacja i segregacja w przestrzeni różnych jego elementów. Ten sztuczny, zaczerpnięty ze świata techniki porządek niszczy miasto – zamienia je w pozbawioną życia „szarą strefę”.
Tymczasem utrzymanie i rozwój żywotności miasta – cel nadrzędny urbanistyki, wymaga łączenia i wzajemnego mieszania różnych elementów miasta – materialnych i społecznych. Zaczynając od koegzystencji w tej samej przestrzeni różnych rodzajów i sposobów jej użytkowania, rozmaitych grup mieszkańców i jej użytkowników – o różnym statusie ekonomicznym i kulturowym, aż do mieszania zabudowy o różnym czasie jej powstania, różnych form komunikacji i zachowań. To pobudzi i zintensyfikuje wzajemne kontakty – istotę miasta.
Szczególnym elementem żywotnego miasta jest tu ulica. Pełniąca wielorakie zadania, wypełniona różnego rodzaju ruchem miejskim, użytkowana w różnych porach dnia przez jej mieszkańców i gości, jest bezpiecznym miejscem socjalizacji młodego pokolenia, oraz różnych form aktywności dorosłych.
Użytkownicy i nieformalni właściciele ulicy mogą odegrać kluczową rolę w radzeniu sobie z obcymi, by „uczynić ich obecność atutem, a nie zagrożeniem”. Ideałem jest, gdy panuje powszechna tolerancja, a ulice wielkich miast pozwalają nieznajomym mieszkać obok siebie w harmonii, „na cywilizowanych lecz zdystansowanych zasadach”. Ta myśl Jane Jacobs wskazuje, że nie uznaje ona wielkiego miasta za zbiór samowystarczalnych osiedli. Nie jest ono także „federacją małych miasteczek”, lokalnych, izolowanych wzajemnie wspólnot. Konieczne jest w nim „nawiązanie przeplatających się relacji między osobami (liderami), rozszerzającymi swe życie publiczne poza rejony ulic, konkretne organizacje i instytucje”. Te relacje są z natury bardziej przypadkowe w wielkich miastach niż analogiczne, niemal wymuszone więzi między ludźmi – w obrębie samowystarczalnych osiedli. Decydują one zarazem o poziomie wolności jaką zyskuje mieszkaniec miasta i rozległości wyborów, oferowanych przez metropolię.
J. Jacobs formułuje cztery warunki, które muszą być spełnione by „umożliwić kształtowanie bujnej różnorodności w miejskich dzielnicach i ulicach”
- dzielnica musie spełniać więcej niż dwie podstawowe funkcje
- ulice muszą się często krzyżować, a boki kwartałów nie mogą być za długie
- w obrębie dzielnicy muszą sąsiadować budynki o różnym wieku, przeznaczone dla różnych grup dochodowych
- konieczne jest odpowiednio wysokie zagęszczenie ludzi.
Reasumując, wg autorki miasto to: „wielkie pole pogrążone w ciemności, na którym pali się wiele ognisk … . Każde ognisko rozświetla otaczający mrok i wykrawa jakąś przestrzeń. Powierzchnia i kształt przestrzeni istnieją tylko w takim stopniu, w jakim tworzy je blask ogniska”.
„Tylko złożoność i żywotność użytkowania nadają częściom miasta odpowiednią strukturę i kształt”.
Natomiast procesy uzdrawiania określonych części miasta nie mogą polegać na wymianie zamieszkującej tam ludności. Powinny one stać się „na tyle atrakcyjne by ludzie pozostawali tam z wyboru”.
Groźne jest zwłaszcza wpuszczenie na ich obszar kapitału spekulacyjnego.
Nieskuteczne są także programy drastycznej wymiany zabudowy i zagospodarowania.
Potrzebują one natomiast „zwyczajnych przestrzeni publicznych – żywotnych, dobrze obserwowanych, stale użytkowanych, łatwiejszego i bardziej naturalnego nadzoru nad dziećmi, oraz typowo miejskiej dostępności dla ludzi spoza ich terytorium”.
Wizja miasta – wg J. Jacobs jest dziś realizowana w wielu metropoliach świata, nie zawsze konsekwentnie, często zbyt powierzchownie i fragmentarycznie. Wydaje się jednak nadal, po upływie półwiecza od czasu jej powstania – inspirująca i płodna, także dla nas.
