Towarzystwo Urbanistów Polskich

Raport został przekazany do Ministerstwa Rozwoju pracy i Technologii jako materiał do dyskusji na temat zmian w systemie planowania przestrzennego.

Uwagi wstępne

W przyjętym rok temu stanowisku pisaliśmy: "Rozumiejąc potrzebę opracowania nowej ustawy apelujemy jednocześnie, żeby nie stanowiło to pretekstu do niepodejmowania inicjatyw legislacyjnych w drodze nowelizacji obowiązujących ustaw. Istnieje już dziś wystarczająco wiele argumentów uzasadniających wprowadzania jednostkowych zmian, eliminujących z systemu jego główne mankamenty i dysfunkcje".

Z takim przekonaniem zwróciliśmy się do członków TUP o zgłaszanie propozycji zmian w przepisach, zaznaczając, że chodzi o zmiany mieszczące się w ramach dotychczasowych generalnych założeń systemu planowania przestrzennego, zarówno w aspekcie uwarunkowań prawno-ustrojowych, jak i rozwiązań strukturalnych. Na podstawie otrzymanych odpowiedzi, uwzględniając toczącą się od dłuższego czasu, zarówno w TUP, jak i innych środowiskach zawodowo-naukowych, dyskusje o podstawach prawnych planowania przestrzennego, można dojść do wniosku, że na drodze nowelizacji ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (upzp) i tzw. ustaw odrębnych można osiągnąć w nie małym stopniu wielokrotnie deklarowane cele systemowej reformy planowania przestrzennego w Polsce.

Otoczenie, w którym mieszkamy i przebywamy to ważna część naszego życia. Chcielibyśmy mieć zatem wpływ na przestrzeń, by była ona piękna, dobrze urządzona, w harmonii z naturą, i służąca nam wszystkim. Wierzymy, że najlepsze efekty w tworzeniu takich miejsc daje planowanie kulturowe, przy którym współpracują lokalne władze z mieszkańcami dzielnic przy wsparciu środowisk twórczych. Nadbałtyckie Centrum Kultury oraz Towarzystwo Urbanistów Polskich w ramach projektu Urb Cultural Planning, rozpoczęły cykl konsultacji i warsztatów z zainteresowanymi partnerami samorządowymi z Pomorza, które mają im pomóc wdrożyć metodę planowania kulturowego. Poprzez otwartość, uczestnictwo, dialog, a także uważność, wrażliwość na siebie nawzajem, na piękno i środowisko w którym żyjemy, uczestnicy/czki naszego programu mentoringowego starają się uczynić swoje miasta i gminy lepszymi. W ramach tego programu pięć pomorskich gmin i miast pracuje obecnie nad zaprojektowaniem procesu transformacji przestrzeni przy wykorzystaniu metody planowania kulturowego, w odpowiedzi na konkretne lokalne wyzwania swojej społeczności.

Podczas warsztatu 11 czerwca, reprezentanci/tki Gminy Pruszcz Gdański, Miasta Chojnice, Gminy Kobylnica, Miast Malbork i Śródmieścia Gdańska pracowali w międzysektorowych zespołach nad identyfikacją interesariuszy oraz opracowaniem planu i zakresu diagnozy , a także zapoznawali się z narzędziami mapowania kulturowego w mieście/gminie/miejscowości.

Na kolejnych warsztatach 23 czerwca pracowaliśmy nad budowaniem wizji, identyfikacją pożądanych interwencji przestrzennych oraz działań społecznych, także określimy narzędzia wdrażania procesu i rekomendacje w zakresie monitoringu i ewaluacji.

Sformułowana w odpowiedzi na pismo pana Michała Gila, Dyrektora Departamentu Planowania Przestrzennego Ministerstwa Rozwoju, Pracy i Technologii

Szanowny Panie Dyrektorze!

W odpowiedzi na pismo DPR-II.721.3.2021 z dnia 19 marca 2021 w sprawie konsultacji "Wdrożenia reformy planowania przestrzennego" w Krajowym Planie Odbudowy i Zwiększania Odporności - przedkładam poniższe uwagi i opinie, wypracowane w dyskusji na posiedzeniu Zarządu Głównego i Kolegium Towarzystwa Urbanistów Polskich.
Na początku pragnę wyrazić satysfakcję z powodu uwzględnienia w KPO spraw planowania przestrzennego i nadania im wysokiej rangi, o czym świadczy przeznaczenie znacznych środków finansowych na realizację reform w tym obszarze. Pozwala to na częściowy optymizm, że głoszony od co najmniej kilkunastu lat postulat poprawy skuteczności planowania przestrzennego ma tym razem większe szanse na realizację niż poprzednio podejmowane inicjatywy.
Poniższe uwagi dotyczą projektu KPO, z uwzględnieniem tylko niezbędnych odniesień do założeń samej reformy. Opinia TUP na jej temat, przekazana w styczniu br na ręce pani minister Anny Korneckiej, pozostaje aktualna.

Ad. pkt A 1.1. Stabilne warunki do inwestowania - uchwalenie nowej ustawy regulującej planowania przestrzenne w I kwartale 2023 r.

1. Jak najbardziej słusznie projekt KPO łączy realizację założonego celu, jakim jest stworzenie stabilnych warunków inwestowania, z reformą planowania przestrzennego. Nie jest to oczywiście jedyny aspekt celowościowy planowania przestrzennego, co warto by zaznaczyć w KPO, zwłaszcza że w mediach i w środowiskach biznesowych planowanie przestrzenne często jest tylko do tego sprowadzane.
2. Nie budzi wątpliwości poczynione założenie, że konsekwencją reformy planowania przestrzennego ma być uchwalenie nowej ustawy, chociaż, wobec braku przesądzenia ostatecznego kształtu zreformowanego systemu planistycznego, nie można z góry określić zakresu koniecznych zmian ustawowych. Niezależnie jednak od tej okoliczności uważamy, że napisanie nowej ustawy jest potrzebne, ponieważ obecnie obowiązująca jest tak nieczytelna i obszerna a zarazem niekompletna, że sama w sobie jest przyczyną destabilizacji otoczenia prawnego inwestycji.
3. Słusznie wspomina się w kontekście reformy planowania przestrzennego o idei planowania zintegrowanego. Jednak i w tym przypadku należałoby nieco rozwinąć ten wątek (a przy okazji w zdaniu "Włączenie planowania przestrzennego w nurt planowania społeczno-gospodarczego" pierwsze słowo zamienić na "połączenie").
4. W projekcie KPO brakuje odniesienia do tzw. specustaw, które zezwalają na lokalizację inwestycji, głównie infrastrukturalnych, z pominięciem przepisów o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Są one powszechnie krytykowane z powodu naruszania planistycznego porządku prawnego, a w rezultacie również jako czynnik destabilizacji procesów inwestycyjnych. Należy nadmienić, że jednym z założeń reformy planowania przestrzennego jest ogólnie akceptowana zmiana tego stanu rzeczy.

Szanowni Państwo,

Towarzystwo Urbanistów Polskich wraz z lokalnymi partnerami projektu UrbCulturalPlanning: Samorządem Województwa Pomorskiego, Instytutem Kultury Miejskiej, Nadbałtyckim Centrum Kultury w Gdańsku zapraszają na warsztaty pomorskie poświęcone konsultacjom Przewodnika po planowaniu kulturowym ? dokumentu strategicznego umożliwiającego władzom lokalnym i innym lokalnym partnerom zastosowanie planowania kulturalnego w praktyce. Dokument ten to swoisty zestaw inspiracji do tworzenia efektywnej i zrównoważonej polityki rozwoju przestrzennego w oparciu o innowacje społeczne.

Przewodnik ma pomóc samorządom osiągnąć następujące cele:

1/ stworzenie polityki, która skupi się na realizacji potrzeb i aspiracji społeczności,

2/ transformacja przestrzeni miejskiej poprzez dialog, debatę i partycypację,

3/ zaplanowanie działań związanych z kulturą, umożliwiających tę zmianę,

4/ aktywizacja lokalnych społeczności,

5/ wdrożenie praktycznych kroków i narzędzi do powadzenia polityki planowania kulturowego, umożliwiającej realizację powyższych.

Do chwili obecnej we współpracy ze wszystkimi partnerami projektu UrbCulturalPlanning wypracowaliśmy dokument kierunkowy w języku angielskim dla krajów Regionu Morza Bałtyckiego. Ten dokument od początku powstawał w sposób partycypacyjny. Obecnie po przetłumaczeniu go na język polski, rozpoczynamy jego dostosowanie do naszych regionalnych uwarunkowań.

A ponieważ Państwa uwagi i opinie są dla nas bardzo cenne, serdecznie zapraszamy partnerów z Województwa Pomorskiego, działających w sektorze rozwoju przestrzennego, społecznym i kultury, na warsztaty pomorskie, organizowane wspólnie przez lokalnych partnerów projektu: Samorząd Województwa Pomorskiego, Instytut Kultury Miejskiej, Nadbałtyckie Centrum Kultury i Towarzystwo Urbanistów Polskich.

Warsztaty odbędą się 12 lutego o godz. 10.00 na platformie Zoom. Link zostanie przesłany Państwu po zarejestrowaniu się na warsztaty.

Bardzo prosimy o rejestrację do 10 lutego.

Pod koniec tygodnia na stronie www.nck.org.pl zostanie umieszczona polska wersja Przewodnika po Planowaniu Kulturowym, która będzie bazą do naszej dalszej pracy. Tekst ten zostanie do Państwa również wysłany drogą mailową.

UrbCulturalPlanning to projekt unijny skoncentrowany na miastach regionu Morza Bałtyckiego i finansowany z programu Interreg BSR (Region Morza Bałtyckiego). Ma on na celu rozwój i ożywienie kulturalne dzielnic zlokalizowanych poza ścisłym centrum życia miejskiego. Dla twórców i instytucji biorących udział w przedsięwzięciu najważniejsze są: integracja społeczności lokalnych, wzmocnienie mieszkańców i ich aktywizacja w życiu społecznym, a także poprawienie komunikacji pomiędzy mieszkańcami a samorządami.

W projekcie bierze udział łącznie 14 partnerów ? organizacji kulturalnych i społecznych. W Województwie Pomorskim jest to Samorząd Województwa Pomorskiego, Nadbałtyckie Centrum Kultury i Instytut Kultury Miejskiej. Oprócz tego do działania włączyło się 36 organizacji pożytku publicznego z 8 krajów. Działania dotyczą następujących miast: Ryga (Łotwa), Pori (Finlandia), Narskov (Dania), Wisaginia i Wilno (Litwa), Nyk?bing Falster (Dania), Kilonia (Niemcy) oraz Gdańsk. W każdym z nich wybrano gminy lub dzielnice szczególnie potrzebujące ożywienia kulturalnego, w Gdańsku to Nowy Port i Stare Przedmieście. Akceptacja zasad zawartych w Przewodniku umożliwi wprowadzenie ich w kolejnych miejscowościach/dzielnicach.

Link do strony projektu UrbCulturalPlanning: https://urbcultural.eu/

Sformułowana w odpowiedzi na pisma pani Anny Korneckiej, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Rozwoju Pracy i Technologii

Szanowna Pani Minister!

Odpowiadając na pisma Departamentu Planowania Przestrzennego Ministerstwa Rozwoju, Pracy i Technologii z 16 grudnia 2020 r (znak:DPR-II..0210.3.2020; DPR-II.0210.4.2020) pragnę serdecznie podziękować za propozycję włączenia Towarzystwa Urbanistów Polskich w prace nad reformą planowania przestrzennego i poinformować, że została ona przez nas przyjęta z pełnym zrozumieniem konieczności jej przeprowadzenia.

Towarzystwo od wielu lat wypowiada się na temat koniecznych zmian w planowaniu przestrzennym, podkreślając m.in., że powinny one wynikać z całościowej koncepcji systemu planistycznego, uwzględniającej kontekst zintegrowanego planowania rozwoju. Krytycznie odnosiliśmy się do prowadzanych dwa lata temu prac nad zmianami ustaw: o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (upzp) i o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (uzppr), gdyż przebiegały one bez należytej koordynacji i synchronizacji.

Obecnie, mimo dokonanych niedawno zmian w obu ustawach, w dalszym ciągu brakuje całościowego ujęcia modelu planowania, zapowiadanego w dokumencie rządowym "System Zarządzania Rozwojem Polski" (SZRP). To powoduje, że w stosunku do przedłożonego do pre-konsultacji materiału pojawia się szereg wątpliwości, bez wyjaśnienia których próba jednoznacznych odpowiedzi na postawione nam w formie ankiety pytania byłaby obarczona ryzykiem nietrafności. Dlatego poniżej odnosimy się do ogólnych zagadnień i problemów, wynikających zarówno z opracowania "Plan ogólny - prekonsultacje", jak i postawionych w pismach przewodnich pytań.

Szanowne Koleżanki i Koledzy,

Pomimo trudnego czasu bardzo chcielibyśmy się, jak co roku, spotkać (chociaż wirtualnie) w tym świątecznym okresie.

Dlatego serdecznie zapraszamy na spotkanie on-line w czwartek 17 grudnia o godz. 15.00

Szanowne Koleżanki, Szanowni Koledzy,

serdecznie zapraszamy do udziału Konferencji Game of Cities: Culture, Participation, Democracy

Konferencja odbywa się online, po angielsku, ale będzie tłumaczona na język polski.

Termin: 19-21 listopada 2020

Rejestracja: https://urbcultural.pomorskie.eu/

Konferencja zorganizowana w ramach projektu UrbCultural Planning i goszczona przez władze województwa pomorskiego i regionalnego w Polsce. Konferencja zgromadzi urbanistów, artystów, badaczy i naukowców, a także studentów, organizatorów społeczności, polityków i aktywistów.

Szanowni Państwo,
Serdecznie zapraszamy na bezpłatny pokaz filmu w ramach Miastoprojekcje: cykl ?Spotkania Filmowe z Miastem?.
Podczas wydarzenia obejrzymy film:
"Bauhaus Spirit: 100 Years of Bauhaus" w reżyserii Nielsa Bolbrinkera i Thomasa Tielscha (2018).
Po projekcji zapraszamy na dyskusję panelową z zaproszonymi gośćmi.

przyjęte na posiedzeniu ZG w dniu 28 lutego 2020

Zapoczątkowana 30 lat temu systemowa reforma planowania przestrzennego nie spełniła wielu związanych z nią oczekiwań. System okazał się nieskuteczny w zakresie programowania rozwoju przestrzennego i lokalizacji ponadlokalnych inwestycji publicznych; zaś oparcie go na doktrynie wolności budowlanej, wyrażającej prymat interesu prywatnego nad dobrem wspólnym, umożliwiło inwestowanie na terenach do tego nieprzewidzianych i nienadających się.

Towarzystwo Urbanistów Polskich od dawna zgłasza potrzebę strukturalnych zmian w planowaniu przestrzennym. Opowiadamy się za planowaniem zintegrowanym, łączącym społeczne, ekonomiczne, przestrzenne i środowiskowe aspekty rozwoju. Tylko taka formuła odpowiada na współczesne wyzwania rozwojowe. Kwestionujemy też zasadę wolności budowlanej, uznając, że z tytułu prawa własności do gruntu nie można wyprowadzać prawa do jego zabudowy.

Z inicjatywy Fundacji Pamięci o Bohaterach Powstania Warszawskiego na skwerze Stanisława Jankowskiego "Agatona" stanąć ma w tym roku jego pomnik. W związku z artykułem p. Janusza Sujeckiego "Pomnik dla propagatora stalinizmu?", który ukazał się w Gazecie Polskiej jako odpowiedź na artykuł w Gazecie Wyborczej p. Tomasza Urzykowskiego ""Agaton" z granitu na Powiślu", przesłany został do mediów list TUP. Ponieważ został on jedynie odnotowany jako poparcie TUP dla budowy pomnika załączamy jego treść poniżej.