Towarzystwo Urbanistów Polskich

W piątek 20 marca 2015 roku Sejm przyjął przedstawiony przez Prezydenta RP projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku ze wzmocnieniem narzędzi ochrony krajobrazu, tzw. "ustawę krajobrazową". Inicjatywa budziła spore kontrowersje - za uchwaleniem ustawy głosowało 236 posłów, 183 było przeciw, a 7 wstrzymało się od głosu. Projekt podzielił kluby poselskie, dominowało poparcie PO, odrzucono 11 poprawek wniesionych przez PiS. Ustawa umożliwia spełnienie wymagań Europejskiej Konwencji Krajobrazowej, sporządzonej we Florencji w roku 2000, ratyfikowanej przez Polskę w roku 2004 (Dz.U. 14/2006 poz. 98). Wprawdzie konwencja ta formalnie obowiązuje w Polsce od 1 stycznia 2005 roku, to od strony prawnej dla wdrożenia jaj zapisów nic szczególnego nie zrobiono - nowa ustawa przełamuje ten stan niemożności.

Projekt tej ustawy złożył w Sejmie prezydent Bronisław Komorowski latem 2013 r. Przez półtora roku pracowała nad nim podkomisja nadzwyczajna, dokonując modyfikacji pierwotnej propozycji. Uchwalona ustawa m.in. definiuje pojęcie reklamy, szyldu, krajobrazu, krajobrazu kulturowego, krajobrazu priorytetowego. Nakłada m.in. obowiązek sporządzenia przez samorząd województwa, w terminie trzech lat od wejścia w życie ustawy, audytu krajobrazowego, definiującego obszary krajobrazów priorytetowych. Samorząd województwa otrzymał też możliwość ustalania norm prawnych dotyczących wysokości, kształtu budynków i ewentualnie stosowania materiałów miejscowych lub tradycyjnej architektury. Ustawa reguluje umieszczanie reklam w przestrzeni publicznej, weryfikację istniejących parków krajobrazowych i innych stref dotąd chronionych. Samorządy otrzymują szereg instrumentów prawnych w celu ochrony krajobrazu. Projekt w pierwotnej wersji przewidywał też wprowadzenie pojęcia "dominanty przestrzennej", z czego ostatecznie zrezygnowano.

Uchwalenie ustawy krajobrazowej należy uznać za ogromny sukces, pomimo ostatecznie ograniczonego jej zakresu. Po raz pierwszy od wielu lat prawo zaczęło bowiem traktować przestrzeń jako szczególne dobro i publiczną wartość, a nie towar na globalnym rynku, podlegający wahaniom koniunktury i zawłaszczaniu. Jest to też wielki sukces promotora projektu - Olgierda R. Dziekońskiego, sekretarza stanu w kancelarii Prezydenta RP.

W dniu 24 marca Trybunał Konstytucyjny rozpozna wniosek o zbadanie zgodności niektórych zapisów ustawy z dnia 9 maja 2014 roku o ułatwieniu dostępu do wykonywania niektórych zawodów regulowanych z wybranymi artykułami Konstytucji RP. Sprawa nosi sygnaturę K 19/14 - Ułatwienie dostępu do wykonywania niektórych zawodów regulowanych - zawód urbanisty. Na stronie internetowej dostępne są ubiegłoroczne dokumenty w tej sprawie: wniosek grupy sześciu posłów na Sejm, stanowisko Prokuratora Generalnego i stanowisko Sejmu. Sejm i prokurator wnoszą o oddalenie wniosku. Bardzo znamienny i wart zastanowienia w strukturach TUP przed nadchodzącym Walnym Zjazdem Delegatów (wrzesień 2015) jest fragment ze strony 19/20 pisma Prokuratora Generalnego (sygnatura PG VIII TK 83/14):

Likwidacja samorządu zawodowego urbanistów nie pozbawia (...) możliwości zrzeszania się członków tej grupy zawodowej w formie stowarzyszenia, związku lub towarzystwa urbanistów, które może wydawać stosowne rekomendacje lub certyfikaty potwierdzające jakość świadczonych usług. W większości państw europejskich (poza Rumunią) urbaniści działają w zrzeszeniach, których formę prawną należałoby przyrównać do polskich stowarzyszeń. Organizacje te nie są samorządem, ponieważ zawód ten można wykonywać nie będąc ich członkiem - przy czym samo członkostwo jest bardzo prestiżowe, a tym samym popularne (zob. opinia do druku senackiego nr 611N III kadencja).